Na czym polega dozór elektroniczny?

Dozór elektroniczny pozwala skazanemu (przy spełnieniu określonych przesłanek) na odbywanie kary pozbawienia wolności, w tym także zastępczej kary pozbawienia wolności w warunkach wolnościowych,
w miejscu zamieszkania skazanego, przy użyciu systemów elektronicznych ograniczających swobodę poruszania się.

Polega to na założeniu na rękę lub nogę skazanego nadajnika tzw. „bransolety” oraz zamontowaniu w jego miejscu zamieszkania urządzenia monitorującego. Skazany objęty systemem dozoru elektronicznego może maksymalnie na 12 godzin w ciągu dnia opuścić swoje miejsce zamieszkania, stosując się do ustalonego przez sąd i kuratora harmonogramu w celu m.in. kontynuowania nauki, świadczenia pracy, utrzymywania więzi rodzinnych, odbywania praktyk religijnych, czy też wizyt lekarskich. Przy czym pamiętać należy, że każde naruszenie ustalonego harmonogramu odbywania kary w systemie dozoru elektronicznego może prowadzić do uchylenia tego zezwolenia i zarządzenia wykonania pozostałej części kary w warunkach izolacji więziennej.

Jak wygląda dozór elektroniczny teraz,
a jak będzie wyglądał od dnia 1 stycznia 2023 roku?

Kto aktualnie może ubiegać się o dozór elektroniczny?

Zgodnie z treścią przepisu art. 43la k.k.w. sąd penitencjarny może udzielić zezwolenia na odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego skazanym na karę pozbawienia wolności, w tym także osobom wobec których orzeczono zastępczą karę pozbawienia wolności za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, jeżeli zostały spełnione łącznie określone przesłanki:

• wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą jednego roku i 6 miesięcy (przy czym nie może to być osoba skazana w warunkach art. 64 § 2 k.k., tzw. „multirecydywa”)
• skazany posiada określone miejsce stałego pobytu
• osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólnie ze skazanym wyraziły zgodę na odbywanie przez niego kary w systemie dozoru elektronicznego (w tym także na montaż urządzenia monitorującego i przeprowadzenie przez podmiot dozorujący czynności sprawdzających)
• odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie warunki techniczne
• jest to wystarczające dla osiągnięcia celów kary

Gdzie złożyć wniosek o dozór elektroniczny?

Aktualnie właściwym do złożenia wniosku o udzielenie zezwolenia na odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego jest sąd penitencjarny, w którego okręgu skazany przebywa.

Czy o dozór elektroniczny może ubiegać się skazany, który rozpoczął już wykonywanie kary?

Jeżeli skazany rozpoczął już wykonywanie kary pozbawienia wolności, sąd penitencjarny może udzielić zezwolenia na odbywanie w systemie dozoru elektronicznego pozostałej części kary, jeżeli za udzieleniem zezwolenia przemawiają dotychczasowa postawa i zachowanie skazanego. Wówczas sąd penitencjarny zwraca się do aresztu śledczego/zakładu karnego o nadesłanie opinii o skazanym, a także do zespołu kuratorskiej służby sądowej o sporządzenie wywiadu środowiskowego. Nie bez znaczenia pozostaje tutaj zachowanie skazanego w trakcie odbywania kary, realizacja nałożonych na niego programów resocjalizacyjnych, wystosowane wnioski nagrodowe, czy też nałożone kary dyscyplinarne.

Kto może wystąpić z wnioskiem o dozór elektroniczny?

Z wnioskiem o dozór elektroniczny może wystąpić:

• skazany
• obrońca skazanego
• prokurator
• sądowy kurator zawodowy
• dyrektor zakładu karnego (jeżeli skazany rozpoczął już wykonywanie kary i przebywa w zakładzie karnym)

Ile kosztuje wniosek o dozór elektroniczny?

Wniosek o udzielenie zezwolenia na odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie podlega opłacie.

Jakie zmiany czekają nas
od 1 stycznia 2023 roku?

Kto może ubiegać się o dozór elektroniczny od 1 stycznia 2023 roku?

• skazany wobec którego orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą 1 roku i 6 miesięcy
• skazany wobec którego orzeczono karę w wymiarze niższym niż 3 lata i któremu do odbycia w zakładzie karnym pozostała część tej kary w wymiarze nie większym niż 6 miesięcy (a nie zachodzą warunki określone w przepisie art. 64 § 2 k.k.)

Jakie dodatkowe przesłanki muszą zostać spełnione, aby ubiegać się o dozór elektroniczny?

• odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie szczególne względy wskazujące, że w razie odbycia kary w tym systemie nie zostaną osiągnięte cele kary
• skazany posiada określone miejsce stałego pobytu
• jeżeli skazany zamieszkuje wspólnie z inną osobą lub osobami pełnoletnimi, warunkiem rozpoczęcia dozoru stacjonarnego jest uprzednia pisemna zgoda tych osób złożona do sądu albo komisji penitencjarnej, obejmująca także umożliwienie podmiotowi dozorującemu przeprowadzanie czynności kontrolnych

Czy prokurator może sprzeciwić się udzieleniu zezwolenia na dozór elektroniczny?

Zgodnie ze znowelizowanymi przepisami, jeżeli prokurator oświadczy, najpóźniej na posiedzeniu po ogłoszeniu postanowienia o udzieleniu skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, że sprzeciwia się udzieleniu takiego zezwolenia, postanowienie staje się wykonalne dopiero z chwilą uprawomocnienia.

Czy o dozorze elektronicznym może decydować komisja penitencjarna?

Od dnia 1 stycznia 2023 roku komisja penitencjarna będzie decydowała o odbywaniu krótkoterminowych kar w systemie dozoru elektronicznego.

Zgodnie ze znowelizowanymi przepisami komisja penitencjarna może udzielić skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli zostały spełnione następujące przesłanki:

• wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą 4 miesięcy, a nie zachodzą warunki przewidziane w art. 64 § 2 k.k. (tj. „recydywa wielokrotna”)
• skazany rozpoczął już odbywanie kary w zakładzie karnym
• odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie szczególne względy wskazujące, że w razie odbycia kary w tym systemie nie zostaną osiągnięte cele kary
• za udzieleniem zezwolenia przemawiają dotychczasowa postawa i zachowanie skazanego w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności
• skazany posiada określone miejsce stałego pobytu
• osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólnie ze skazanym wyraziły zgodę, o której mowa w art. 43h § 3 k.k.w.
• odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie warunki techniczne, o których mowa w art. 43h § 1 k.k.w.

W jakim czasie komisja penitencjarna wyda decyzję w sprawie udzielenia zezwolenia na dozór elektroniczny?

Komisja penitencjarna wyda decyzję w terminie 14 dni od dnia wpływu wniosku skazanego.

Czy skazany będzie mógł zaskarżyć decyzję komisji penitencjarnej?

Tak, skazany w terminie 7 dni będzie mógł złożyć skargę na decyzję komisji penitencjarnej.

Czy prokurator może sprzeciwić się udzieleniu dozoru elektronicznego przez komisję penitencjarną?

Tak, jeżeli prokurator oświadczy, najpóźniej na posiedzeniu po ogłoszeniu decyzji o udzieleniu skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, że sprzeciwia się udzieleniu zezwolenia, decyzja komisji penitencjarnej staje się wykonalna z chwilą uprawomocnienia.

Po jakim czasie skazany może ponownie ubiegać się o dozór elektroniczny?

• Skazany, który ubiegał się o udzielenie zezwolenia na odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego na podstawie przepisu art. 43la k.k.w. może wystąpić z ponownym wnioskiem o udzielenie dozoru elektronicznego w tej samej sprawie po upływie 3 miesięcy (wniosek złożony przed upływem tego terminu pozostawia się bez rozpoznania)
• Skazany, który ubiegał się o udzielenie zezwolenia na odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego na podstawie art. 43lla k.k.w. (tj. przed komisją penitencjarną) może wystąpić z ponownym wnioskiem o udzielenie dozoru elektronicznego w tej samej sprawie po upływie miesiąca (wniosek złożony przed upływem miesiąca pozostawia się bez rozpoznania)

Przy sporządzaniu takiego wniosku warto skorzystać z pomocy adwokata. Jeżeli macie Państwo jakieś pytania, wątpliwości albo potrzebujecie pomocy przy sporządzeniu takiego wniosku to zapraszam do kontaktu.

adwokat Izabela Kalisz-Olszak