,,Wokanda”, czyli warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty kary pozbawienia wolności. Kto, kiedy i gdzie może złożyć wniosek o WPZ?

Co należy rozumieć pod pojęciem ,,warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary pozbawienia wolności” ?

Warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty kary pozbawienia wolności jest instytucją związaną z poddaniem sprawcy próbie. Stanowi ono przedłużenie procesu resocjalizacji w odmiennych (nieizolacyjnych) warunkach. Głównym celem WPZ jest przystosowanie sprawcy przestępstwa do życia w warunkach wolnościowych (przy pomocy kuratora oraz nałożonych na skazanego obowiązków). Mówiąc wprost – przy spełnieniu określonych warunków sprawca przestępstwa, który odbył już część kary pozbawienia wolności zostaje zwolniony z odbycia reszty kary.

Przestrzeganie przez skazanego porządku prawnego oraz wszystkich nałożonych przez sąd obowiązków spowoduje, że nie będzie on musiał odbywać reszty kary pozbawienia wolności w warunkach izolacji więziennej.

Kiedy można skorzystać z warunkowego przedterminowego zwolnienia ?

Warunkowe przedterminowe zwolnienie jest możliwe w odniesieniu do:

• terminowej kary pozbawienia wolności,
• kary 25 lat pozbawienia wolności,
• kary dożywotniego pozbawienia wolności.

Zgodnie z treścią przepisu art. 77 § 1 k.k. skazanego na karę pozbawienia wolności sąd może warunkowo zwolnić z odbycia reszty kary tylko wówczas, gdy:

• jego postawa, właściwości i warunki osobiste,
• okoliczności popełnienia przestępstwa oraz zachowanie po jego popełnieniu i w czasie odbywania kary

– uzasadniają przekonanie, że skazany po zwolnieniu będzie stosował się do orzeczonego środka karnego lub zabezpieczającego i przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa.

Materialną przesłanką zastosowania warunkowego przedterminowego zwolnienia jest pozytywna prognoza kryminologiczna, przy czym nie ma znaczenia charakter przestępstwa, za które sprawca odbywał karę.

Pamiętać należy, że ziszczenie się wszystkich ustawowych elementów pozwalających na zastosowanie warunkowego przedterminowego zwolnienia nie przesądza o obowiązku uwzględnienia przez sąd wniosku skazanego. WPZ jest instytucją o charakterze fakultatywnym, co oznacza, że „sąd może”, ale „nie musi” zwolnić skazanego z odbycia reszty kary pozbawienia wolności.

Co należy rozumieć pod pojęciem „pozytywnej prognozy kryminologicznej” ?

Pozytywna prognoza kryminologiczna sprowadza się do przekonania, że sprawca przestępstwa pomimo zastosowania środka probacyjnego będzie przestrzegał porządku prawnego, a w szczególności nie popełni przestępstwa.

Na pozytywną prognozę kryminologiczną składają się:

• postawa skazanego (m.in. krytyczny stosunek do popełnionego przestępstwa, przeproszenie pokrzywdzonego przestępstwem)
• właściwości skazanego (m.in. wiek sprawcy, stan zdrowia)
• warunki osobiste (m.in. sytuacja rodzinna sprawcy)
• okoliczności popełnienia przestępstwa
• zachowanie po popełnieniu przestępstwa
• zachowanie w czasie odbywania kary (m.in. wypełnianie nałożonych obowiązków, stosunek do pracowników służby więziennej)

Niezbędnym elementem do rozpoznania wniosku o warunkowe przedterminowe zwolnienie
z odbycia reszty kary pozbawienia wolności jest opinia o skazanym, sporządzona przez dyrektora zakładu karnego. Opinia ta zawiera prognozę kryminologiczno-społeczną wydawaną na podstawie oceny zachowania skazanego w warunkach izolacji więziennej. Dyrektor ZK bierze pod uwagę postawę osadzonego, przyznane nagrody, nałożone kary dyscyplinarne, udzielone przepustki, udział w zajęciach socjalnych i resocjalizacyjnych itd.

Jakie warunki formalne należy spełnić, aby ubiegać się o warunkowe przedterminowe zwolnienie ?

Kodeks karny różnicuje przesłanki formalne według kryterium osoby skazanego, a także rodzaju kary, na którą został skazany.

I tak skazany na karę pozbawienia wolności określoną w przepisie art. 32 pkt 3 k.k. (kara pozbawienia wolności wymieniona w tym przepisie trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 15 lat) może zostać zwolniony z odbycia reszty kary pozbawienia wolności po odbyciu co najmniej połowy kary.

Skazanego w warunkach określonych w przepisie art. 64 § 1 k.k. („recydywa specjalna zwykła”) można zwolnić z odbycia reszty kary pozbawienia wolności po odbyciu 2/3 kary pozbawienia wolności.

Skazanego w warunkach określonych w przepisie art. 64 § 2 k.k. („multirecydywa”) można zwolnić z odbycia reszty kary pozbawienia wolności po odbyciu ¾ kary pozbawienia wolności.

Skazanego w warunkach określonych w przepisie art. 65 k.k. (sprawca, który z popełnienia przestępstwa uczynił sobie stałe źródło dochodu, sprawca, który popełnia przestępstwo, działając w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie przestępstwa, sprawca przestępstwa o charakterze terrorystycznym oraz sprawca przestępstwa z art. 258 k.k.) można zwolnić z odbycia reszty kary pozbawienia wolności po odbyciu ¾ kary pozbawienia wolności.

Co istotne, w przypadku kary łącznej, jeżeli chociaż jedna z kar połączonych została wymierzona w warunkach art. 64 § 1 k.k., art. 64 § 2 k.k. lub art. 65 k.k. do całości kary łącznej należy stosować terminy określone w przepisie art. 78 § 2 k.k. – tj. odbycie 2/3 lub ¾ kary pozbawienia wolności.

Skazanego na karę 25 lat pozbawienia wolności można zwolnić z odbycia reszty kary pozbawienia wolności po odbyciu 15 lat kary. Skazanego na karę dożywotniego pozbawienia wolności można zwolnić z odbycia reszty kary pozbawienia wolności po odbyciu 25 lat kary.

Kto może wystąpić z wnioskiem o warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty kary pozbawienia wolności ?

Z wnioskiem o WPZ może wystąpić:

• skazany lub obrońca skazanego
• dyrektor zakładu karnego
• sądowy kurator zawodowy

Do jakiego sądu złożyć wniosek o warunkowe przedterminowe zwolnienie ?

Wniosek o WPZ należy złożyć do sądu penitencjarnego, czyli właściwego wydziału Sądu Okręgowego, w którego okręgu osadzony przebywa.

I tak np. w przypadku osadzonych przebywających w Zakładzie Karnym w Białej Podlaskiej, Chełmie, Opolu Lubelskim, czy Włodawie sądem właściwym do rozpoznania wniosku o warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty kary pozbawienia wolności będzie Sąd Okręgowy w Lublinie, VI Wydział Penitencjarny i Nadzoru nad Wykonywaniem Orzeczeń Karnych.

Z kolei osadzeni w Zakładzie Karnym w Zamościu z wnioskiem takim powinni wystąpić do Sądu Okręgowego w Zamościu Sekcji ds. penitencjarnych i nadzoru nad sądowym postępowaniem wykonawczym w ramach II Wydziału Karnego Sądu Okręgowego w Zamościu.

Ile kosztuje wniosek o warunkowe przedterminowe zwolnienie ?

Opłata sądowa od wniosku o warunkowe przedterminowe zwolnienie wynosi 45 złotych.

Okres próby przy warunkowym przedterminowym zwolnieniu

W przypadku udzielenia warunkowego przedterminowego zwolnienia czas pozostały do odbycia kary stanowi okres próby, który jednak nie może być krótszy niż 2 lata ani dłuższy niż 5 lat.

W przypadku skazanego w warunkach „multirecydywy”, okres próby nie może być krótszy niż 3 lata. W razie warunkowego zwolnienia z kary 25 lat pozbawienia wolności lub dożywotniego pozbawienia wolności okres próby wynosi 10 lat.

Sąd penitencjarny może w okresie próby oddać skazanego pod dozór kuratora sądowego, osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, organizacji lub instytucji, oraz nałożyć na niego określone obowiązki.

Należy pamiętać, że dobrze uzasadniony wniosek daje szanse na skorzystanie z dobrodziejstwa warunkowego przedterminowego zwolnienia.

Jeżeli macie Państwo pytania, wątpliwości albo potrzebujecie pomocy przy sporządzeniu takiego wniosku zapraszam do kontaktu.

Adwokat Izabela Kalisz – Olszak